بررسی رابطة خدا و جهان هستی از دیدگاه قرآن و نقش آن در ارتقای اخلاق زیست ‌محیطی

1 دانشکده الهیات (علوم قرآن و حدیث)، پردیس قم، دانشگاه تهران، قم، ایران
2 پردیس قم، دانشگاه تهران، قم، ایران
3 مرکز تحقیقات بهداشت نظامی و گروه مهندسی بهداشت محیط، دانشکده بهداشت، دانشگاه علوم پزشکی بقیه‌الله (عج)، تهران، ایران

مقدمه: امروز بشر دریافته ‌است که پیامدهای خسارت‌هایی که به طبیعت وارد می‌کند چون آلودگی آب، هوا و خاک به مراتب بیشتر از بهره‌ای است که از محیط‌ زیست می‏برد. بنابراین درصدد راه‌حلی اساسی است. با توجه به نقشی که محیط‌ زیست سالم در حفظ و ارتقای سلامت جسمی، روحی و روانی انسان دارد. برخورداری از اخلاق زیست ‌محیطی و رفتار صحیح در بهره‌بری از نعمت‌های الهی که بخشی از سبک‌زندگی اسلامی است، پاسخ مؤثری به نیاز امروز بشر است چون با اجرا و بهره‌مندی از سبک زندگی اسلامی، سلامت محیط‌ زیست تأمین می‏شود.

اهداف: با توجه به اهميت حفاظت از محیط زیست و ضرورت بهره‌گیری از قرآن در جایگاه کتاب هدایت انسان، این تحقیق با هدف مطالعة رابطة خدا و جهان‌هستی از دیدگاه‌ قرآن و نقش آن در ارتقای اخلاق زیست ‌محیطی و بهبود سبک زندگی انسان‌ها، در برخورد شایسته با محیط زیست همراه با ارائة نمونه‌هایی از الگوهای قرآنی اخلاق زیست ‌محیطی انجام شد.

مواد و روش‌ها: مقالة حاضر توصیفی-تحلیلی است. در این مقاله، دقت نظر در بررسی رابطة خدا و جهان هستی از دیدگاه قرآن و نقش آن در اخلاق زیست ‌محیطی، بحثی کاربردی است و سعی شده با بررسی46 آیه از قرآن کریم، الگوهای قرآنی اخلاق زیست ‌محیطی که بر سبک زندگی انسان تأثیرگذار است، معرفی شوند.

یافته‌ها: امروزه بهبود و اصلاح سبک ‌زندگی‌ انسان‌ در بهره‏مندی صحیح از محیط‌ زیست، یكی از دغدغه‌های اصلی نظام ‌اسلامی است. این مطالعه نشان میدهد بر اساس آموزه‌های قرآنی ایمان به ‌خدا، ضامن رعایت اخلاق زیست ‌محیطی است و موجب مي‌شود انسان از اموری که منجر به آسیب و تخریب محیط‌ زیست می‌شود، جهت تقرب به خداوند دوري کند و از این طریق پيوندي دوستانه ميان انسان و جهان ذیشعور برقرار ‌کند انسان باید شاکر نعمت‏های خدا باشد و الگوهای اخلاقی قرآنی را در مواجهه با محیط‌زیست، جهت پیمودن مسیر تعالی و اصلاح روش‌ زندگی دنبال کرده تا منجر به بهره‌مندی همگان از محیط‌زیستی سالم شود.

بحث و نتیجه‌گیری: در نگاه قرآن کریم از جمله وظایف خلیفة خدا بر زمین، شناخت خالق هستی و درک رابطة آن با نظام آفرینش است. چون ظهور و بروز الگوهای قرآنی اخلاق زیست ‌محیطی نیازمند پشتوانة مذهبی و علمی و شناخت کافی از اوصافی همچون خالق و مخلوق، رب و مربوب، مالک و مملوک و رازق و مرزوق است، زیرا می‌تواند اثری مستقیم بر ارتقای اخلاق زیست ‌محیطی و بهبود و اصلاح سبک‌زندگی‌ انسان داشته باشد. به خصوص اگر این معرفت، رویکردی به سوی ایمان به خدا داشته باشد به حفظ سلامت انسان و محیط‌ زیست کمک می‌کند.

کلمات کلیدی: سبک‌زندگی؛ محیط‌ زیست؛ مذهب؛ اخلاق